وی‍ژه نامه شهادت امام صادق (ع)

نام ایشان جعفر (به معنى نهر جارى پرفایده)، کنیه شان ابوعبداللّه، القابشان صادق، فاضل و طاهر بود. پدر بزرگوارشان حضرت محمد بن على الباقر (ع) و مادرگرامی شان معروف به ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابى بکر بودند. شروع امامتشان سال 114 هـجری قمری و 34 سال امامت شیعیان را عهده دار بودند. قاتل ملعون امام، منصور دوانیقى از خلفای عباسى بود که با سم آن حضرت را به شهادت رساند.

امام صادق علیه السلام و جوان
در این مطلب قصد داریم راجع به بعضی از نظرات امام راجع به جوانان مطالبی بیان کنیم. مطالبی که هر کدام شاید بتواند ما را از اشتباهی رهایی بخشد و به سوی راستی رهنمون کند.
الف- جوانان و دین شناسى
یکى از علل فاصله گرفتن جوانان از دین و مسایل مذهبى نا آگاهى‏آن‏ها از دین است. ما چون بصیرت و آگاهى کافى از دین‏ نداریم، تحت تاثیر تبلیغات دیگر قرار می گیریم. امام ‏صادق(ع) به یکی از یاران خود فرمود : "خیرى نیست در آن گروه از اصحاب ما که ‏تفقه در دین نمى‏کنند.اگر یکى از شما به مسایل دینى‏اش ‏آشنا نباشد به دیگران محتاج مى‏شود و زمانى که به آن‏ها نیازمند شد آن‏ها ناخواسته او را در وادى گمراهى خود وارد مى‏سازند." آن حضرت فرمود: "اگر به جوانى از جوانان شیعه برخورد کنم که دردین تفقه نمى‏کند او را تأدیب خواهم کرد."
نیز فرمود: "کسى که بدون آگاهى ‏و بینش به دین عمل مى‏کند همانند کسى است که از بیراهه مى‏رود و تندروى او جز دورى از راه نمى‏افزاید." همچنین فرمود: "هرکسى که مفید به حال دین تو نیست ‏به او اعتنا مکن وعلاقه‏اى به رقابت ‏با او نشان مده. هر آن‏ چه غیرالهى است نابود شدنیست و عاقبت ناخوشایندى خواهد داشت."
ب- جوانان و آموزش
امام صادق(ع) فرمود: "دوست ندارم یکى از شما جوانان را ببینم؛ مگر دریکى از دو حال: یا دانا، یا در حال یادگیرى و دانش اندوزى."
پ ـ جوانان و ادب آموزى
امام صادق(ع) فرمود: "از ما نیست کسى که به بزرگترها احترام نگذارد و به کوچکترها رحم نکند. از ایشان نقل شده است که هرگز امام حسین (ع) جلوتر از امام حسن (ع) حرکت نمى‏کرد و اگر آن دو با هم بودند هرگز امام‏حسین(ع) جلوتر از امام حسن(ع) سخن نمى‏گفت.
ت ـ جوانان و تقوا
یکى از خطراتى که جوانان را تهدید مى‏کند هوسرانى و بى‏بندوبارى‏است و تقوا مى‏تواند سدى در برابر هوس‏ها باشد. لذا امام صادق(ع) فرمود: "اى گروه جوانان! از خدا بترسید." نیز فرمود: "سزاوار نیست ‏براى مؤمن ‏که در مجلسى بنشیند که در آن معصیت مى‏شود و نمى‏تواند جلوى آن‏ را بگیرد."
ث ـ جوانان و قرآن
یکى از عواملى که مى‏تواند جوانان را به درجات عالیه برساند ارتباط و انس با قرآن است.
امام صادق(ع) در این باره‏ فرمود: "جوان مومنى که به قرائت قرآن بپردازد قرآن با گوشت و خونش در مى‏آمیزد و خداوند او را با فرشتگان بزرگوار همراه می سازد و قرآن روز قیامت نگهدارنده ی او (از دوزخ) خواهد بود.
ج ـ جوانان و نماز
نماز در کلمات و سیره امام صادق(ع) جایگاه خاصى دارد. امام صادق(ع) فرمود:" اولین عملى که در قیامت مورد محاسبه قرار مى‏گیرد نماز است. اگر نماز قبول شود سایر اعمال‏ قبول مى‏شود و اگر نماز رد شود سایر اعمال نیز رد خواهد شد."

قرآن در نگاه امام صادق علیه السلام
شاید بسیاری از ما "قرآن"، سخن پروردگار با بندگانش، را آن طور که باید نمی شناسیم. کتابی که خواندن، تفکر، اجرای دستورات و پابند بودن به آن بسیار به ما سفارش شده است.
در این مطلب نظراتی از امام صادق راجع به قرآن را (هر چند مختصر) بیان می کنم. امیدوارم باعث آشتی ما با قرآن شود.
الف - قرآن، تجلى‏گاه خدا
امام صادق(ع) در زمینه جلوه ‏گاه ‏بودن قرآن براى ذات مقدس خدا البته براى چشم‏هاى بیدار و دلهاى آگاه مى‏فرماید: "خداوند بر خلق خویش در کلام خودش تجلى کرده است، ولى آنان خدا را نمى‏بینند."
ب - گنجینه کامل
امام صادق(ع) مى‏فرماید: "خداوند بى‏همتا و قدرتمند، کتاب خویش را بر شما نازل فرمود و او راستگو و نیکوکار است. در قرآن، خبر شما و خبر آنان که پیش‏ از شما بودند و آنان که پس از شما خواهند آمد، همچنین خبرآسمان و زمین است..." و در سخن دیگرى به جنبه تبیان بودن قرآن چنین اشاره‏ مى‏فرماید:" خداوند در قرآن، بیان هرچیز را نازل کرده است. به خدا قسم هیچ ‏چیزى را که بندگان به آن نیازمندند، فروگذار نکرده و براى مردم ‏بیان فرموده است."
پ - آینه عبرت
امام صادق(ع) مى‏فرماید: "برشما باد قرآن! هر آیه‏اى را که یافتید که گذشتگان، با عمل به‏ محتواى آن آیه نجات یافتند، شماهم به آن عمل کنید و هر آیه را دیدید که بیانگر هلاکت پیشینیان است، شما هم از آن (عامل هلاکت) بپرهیزید."
ت - احکام جاودانه
امام ‏صادق(ع) جریان قرآن را در عصرها و زمان‏ها، همچون‏ جریان شب و روز و ماه و خورشید مى‏داند. با این بیان امام صادق(ع) راه‏ براندیشه کسانى که احکام خدا را مقطعى و دوره‏اى مى‏دانند و عصر حاضر را براى اجراى احکام قرآن مناسب نمى‏دانند و قوانین وحى را براى تنظیم امور بشریت امروز و جامعه کنونى کافى نمى‏بینند، بسته مى‏شود.
ث - نکته‏هاى دیگر
امام صادق(ع) مى ‏فرماید: خانه‏اى که یک فرد مـسلمان در آن قـرآن تلاوت مى‏کند، براى اهل‏ آسمان نورانى دیده مى‏شود، همچنان که مردم دنیا در آسمان ستاره‏ درخشان را مى‏بینند. امام صادق(ع)، قرآن را داراى آیات ناسخ و منسوخ و محکم ومتشابه مى‏داند و بهره‏ گیرى از قرآن را براى کسانى روا مى‏شمرد که‏به این نکات توجه داشته باشند و گرنه گمراه مى‏شوند و گمراه‏ مى‏کنند. وى براى فراگیرى هر حرف از قرآن، پاداش ده حسنه بیان ‏مى‏کند و مى‏فرماید: "قرآنى که خوانده نمى‏شود و غبار بر آن‏ مى‏نشیند، روز قیامت‏به درگاه خدا شکایت مى‏کند." تلاوت راستین را آن مى‏داند که قرآن خوانان، وقتى به آیات بهشت و جهنم مى‏رسند، مى‏ایستند و تامل مى‏کنند. از دیدگاه آن حضرت، قرآن‏«معیار» و ملاک درستى و حقانیت هر حرف و حدیث است و مى‏فرماید: "هر چه که از ما براى شما نقل مى‏شود، در صورتى که مخالف با قرآن ‏باشد ما نگفته‏ایم و شما نپذیرید." امام اهل‏ بیت پیامبر(ص) را خزانه ‏داران علم الهى و بازگوکنندکان وحى خدا مى‏داند و از تفسیر به‏ راى نهى مى‏کند و از آن قارى که به خاطر خود نمایى یا کسب‏ درآمد، به قرائت مى‏پردازد، نکوهش مى‏کند.

از سخنان امام صادق (ع)
1.دل بستگی به دنیا مایه غم و اندوه، و بی علاقگی وبی رغبتی به دنیا موجب آسایش جسم و جان است .
2.مؤمن را نسزد جز آنکه دارای سه خصلت بود: شناخت و آگاهی کامل از دین، اندازه گیری نیکو در امر معاش و استواری و استقامت در برابر حوادث روزگار.
3.از دست رفتن و برآورده نشدن حاجت ، به از آن که آن را از نا اهل درخواست کنی و سخت تر از خود مصیبت ، آن که هنگام ورودش به بدخلقی دچار گردی.
4.همزیستی مردم با هم، پر پیمانه ای است که دو سومش هشیاری و یک سومش نادیده گرفتن و چشم پوشی است.
5.شخصی از آن حضرت خواست که چیزی به وی بیاموزد که بدان به سود دنیا و آخرت دست یابد و در عین حال جمله ای کوتاه و مختصر باشد، حضرت به وی فرمود : "دروغ مگو".
6.با پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان با شما نیکی کنند، و با زنان مردم پاکدامن باشید تا زنانتان پاکدامن باشند.
7. سه چیز است که خدواند برای هیچکس در آنها استثنائی قائل نشده است:خوش رفتاری با پدر و مادر، نیک باشند یا بد؛ وفاء بعهد، خواه طرف مقابل خوب باشد یا بد؛ و پرداخت امانت، خواه صاحب امانت نیک باشد یابد.
8. امام صادق (ع) به نقل از رسول خدا فرمود: ملعون است کسى که درکنار سفره‏اى بنشیند که در آن سفره شراب ‏نوشیده شود.
9. محبوب ترین دوستانم کسی است که عیوبم را به من هدیه کند.

دوستی در منظر امام جعفرصادق (ع)
دوستی در کلام امام جایگاه ویژه ای دارد. در کلام ایشان راه و رسم رفاقت اینگونه است:"دوستی نباشد جز با شرائط خاص هر که دارای همه آن شرائط و یا لااقل برخی از آن شرائط بود دوست است، و گرنه او را دوست مخوان: نخست آنکه نهان و عیانش با تویکی باشد. دوم آنکه زیبائی تو را از خود بداند و زشتی تو را زشتی خود بشمارد . سوم این که رسیدن به مال و یا منصب، او رابا تو دگرگون نسازد . چهارم آنکه هر چه در توانش بود از تو دریغ ندارد. پنجم که جامع همه این خصال است، این که هنگام گرفتاری ها تو را تنها نگذارد." به فرموده امام صادق(ع) کسى که ‏بیند دوستش روش ناپسندى دارد و او را بازنگرداند، با آنکه توان‏آن را دارد، به او خیانت کرده است.