مناظره دکتر لطف اله آجدانی و حجت الاسلام دکتر احمد رهدار در دانشگاه کاشان(۳۰-۱۱-۸۹)

لطف اله آجداني محقق مشروطه و استاد دانشگاه مازندران و صاحب كتب "علما و انقلاب مشروطيت ايران" و "روشنفكران ايران در عصر مشروطيت" مي باشد.
دكتر احمد رهدار ، داراي تحصيلات دانشگاهي در مقطع دكتراي علوم سياسي با گرايش انديشه سياسي اسلام است ضمنا تحصيلات خارج فقه و اصول از سوابق حوزوي وي مي باشد. ايشان كه مدير موسسه مطالعات و تحقيقات قم و دبير گروه تاريخ و انديشه معاصر در موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) است ، از مهمترين كاركردهاي علمي و تحقيقاتي ايشان در حوزه ي جنبش نرم مي توان ،براي وي ، برشمرد. تاليف كتاب روابط امام علي و خلفا به همت ايشان نگارش گرديده است.

موضوع مناظره روند فرايند غرب از پهلوي تا انقلاب اسلامي بود. حجت الاسلام دكتر رهدار كه آغازگر شرح و تبيين واژه شناسي موضوع بود با اشاره به آنكه چالشي كه كشور ايران با بيگانگان دارد را به 4 مرحله تقسيم نمود و سپس با بررسي ابعاد جنگ امروز با غرب در مولفه هاي فرهنگي ، سياسي و اجتماعي و... به تشريح شناسايي غرب شناسي با معاني و مفهوم كاربردي آن پرداخت. ايشان شرط زمان را براي درك صحيح تر از مفهوم غرب ، ضرورتي اجتناب ناپذير دانست.
لطف اله آجداني در پاسخ به مقوله غرب شناسي خواستار پرهيز نگاه بدبينانه و منفي صرف ، نسبت به غرب و مولفه هاي غربي شد و در ادامه در نقد مباحث مطروحه از سوي رهدار كه در حوزه هاي مدرنيزاسيون و غرب شناسي بود خاطر نشان كرد: متاسفانه خودشيفتگي همواره سبب شده كه ما غرب را اهريمني و خود را اهورايي بپنداريم و اين ضعف باعث مي شود كه شناخت صحيح و آگاهانه را نسبت به غرب با نوعي بدبيني و انزجار عوض كنيم كه سرانجام آن عدم توازن بين بصيرت و شناخت ما نسبت به غرب با ارائه دليل و مصداق مترادف با مفهوم غربي بوده است.
حجت الاسلام دكتر رهدار در تبيين ماهيت غرب ، غرب را در قالب پسارنسانس و حوزه تمدني آن را مورد بازشناسي مفهومي قرار داد و با ذكر اين نكته كه لايه سوم در تمدن غرب مفهوم تكنولوژي است از آجداني خواست در تبيين مفهوم و تمدن غرب از جزء به كل به تشريح ابعاد آن نپردازد ، وي سپس با نقد نظرات آجداني پيرامون اين مهم كه اخيرا مدرنيته توسط فرامدرن ها نقد شده است به او خاطر نشان كرد كه ايدئولوژي پست مدرن نه تنها منتقد مدرنيته نيست بلكه تفكري است در راستاي تقويت تفكر مدرن با همان نگرش ها و ديدگاهها. رهدار در توضيح اين مطلب افزود: تفكر اومانيسم و سكولاريسم كه از جمله مولفه هاي مدرنيته مي باشند از سوي پست مدرن ها بسط و توسعه داده شد و اين دامنه در آراء و تفكر پست مدرنيستي تا آنجا پيش رفته است كه مي توان از آن به عنوان مفهوم پلوراليسم مدرن و اومانيسم مدرن نام برد. دكتر رهدار سپس واژه شناسي غرب را نيز از نظر آجداني مورد نقد قرار داد و در ادامه افزود انديشمندان غربي زيادي در باب شرق مطلب نوشته اند اما واژه مستشرق در باب همه آن پژوهشگران صدق نمي كند. و آن به اين دليل است كه ، هر گونه شناخت از شرق به معناي عنوان مستشرق نيست . تنها آگاهي عميق و ارائه نظريه از سوي انديشمند غربي در باب شرق ، وي را برازنده ي وا‍‍‍ژه مستشرق تلقي مي نمايد ، خواستار پرهيز آجداني از تبيين واژه شناسي يكسان در باب موضوعاتي همچون خداشناسي ، شرق شناسي ، غرب شناسي و سپس بكار گيري مفهوم يكسان و يكنواخت در ارزيابي محتوا در اين حوزه ها گرديد.
دكتر رهدار در ادامه با ذكر اين مطلب كه پايان طليعه تاريخ ايدئولوژيها زماني بود كه غرب توانست قطار شتابان حركت شرق به سوي پيشرفت را متوقف كند ذكر اين نكته را قابل تامل دانست كه با ارائه اين رويكرد از سوي غرب ، هيچكدام از متفكران و شرق شناسان غربي ، نتوانسته اند به نگارش و تدوين رساله عمليه مبادرت ورزند واين مهم را بدين سبب دانست كه دورن فقه اسلامي كدها و رمزهايي نهفته كه مانع از ورود بيگانگان و غربي ها به آن مي شود.
دكتر آجداني در ابتدا با اشاره به ذكر اين مطلب كه برخي از اقدامات و گفتمان هاي صورت پذيرفته در باب غرب كه از سوي عده ايي از علما و غير علما صورت پذيرفته را تاييد مي نماييم به ارائه طرح جديدي درعرصه جهان بيني و حوزه نظري پرداخت. ايشان كه با نگاهي رئاليستي به شرح مفهوم غرب پرداخت ، تبيين و شناسايي واقعي و به لحاظ زماني حال غرب را با فوايد و پيامدهايش خواستار شد و در ادامه انتظار خود را از نخبگان فكري جامعه اين چنين بر شمرد كه با شيوه اي مستدل در پذيرش و نفي مفاهيم و موضوعات مبادرت ورزند.
ايشان با نقد اين مطلب كه در جامعه اي به مانند ايران اسلامي كه داعيه ي اسلاميت دارد در ادامه افزود ،متاسفانه نخبگان فكري در توليد علم بين آحاد مردم جامعه موفق نبوده اند: اين مطلب را نيز اشاره نمود كه بعضا نخبگان فكري جامعه بيشتر درباره مردم حرف مي زنند تا اينكه با مردم و در كنار مردم باشند. جامعه اي به مانند جامعه ما كه يك جامعه ديني است چقدر در باب بزرگان دين مطلب مي داند؟! به عنوان نمونه جامعه ديني ما چقدر شناخت درباره قيام عاشورا و زندگي امامان معصوم و شالوده مذهب خويش دارند پس با نگاهي دقيق و تامل برانگيز مي بينيم كه متاسفانه در دام خود شيفتگي خودمان فرو رفته ايم و در حالي كه با يك نوع نگاه بد بينانه ، غرب را رصد مي كنيم به تبيين و بررسي آن به همين شيوه و در قالب توليد علم و دانش به جامعه اهتمام مي ورزيم. پاسخ من آن است كه چرا در مواجهه با غرب مي ترسيم ، اگر فرهنگ و دين و تمدن ما از آنچنان استحكامي برخوردار است كه در مواجهه با قوم وحشي مغول توانست گوهر پروري كند و قبيله اي خشن و بي رحم را تسليم اسلام كند پس چرا در باب غرب نمي تواند يا نمي خواهيم كه بتواند با همه درون مايه اي كه دارد ارزش ها و استعدادهاي خود را در مواجهه با آن بروز دهد. اكتشافات علمي و پيشرفت توسعه و تكنولوژي كه از موهبت توليد فكر و انديشه در غرب است اين نتيجه را به ما مي دهد كه ما نبايد با همه غرب اين چنين بدبين باشيم. ما از عصر صفويه تا به حال خود را بي نياز از هرگونه شناخت نسبت به پيرامون ديده ايم ! و هموراه فرضيه توهم و توطئه مانع از شناخت صحيح و واقعي ما نسبت به غرب گرديده است. فرهنگ و تمدن غرب دستاوردهاي مثبتي دارد. اميدوارم در جامعه ديني ما، فضايي از جنس گفتمان آزاد پيرامون تحليل و بررسي مباني غرب به شيوه واقع بينانه فراهم شود تا بتوانيم ما نيز در ساخت فرهنگ جهاني سهيم شويم. دكتر رهدار كه انتظارش از جريان روشنفكري نگاهي واقع بينانه بود با ذكر اين مطلب كه در عصر انقلاب اسلامي ترس و نفرت از غرب مفهومي ندارد و شرايط ما نسبت به غرب يك مفهوم هژمونيك را تداعي مي كند استقلال نظام اسلامي از غرب را موهبتي ستودني دانست و در ادامه تصريح كرد. امروزه ترس غرب از نظام اسلامي ما بسيار زياد است زيرا آنان نظريه شيعه هراسي را مطرح مي كند و آن بدين دليل است كه مذهب تشيع داراي انرژي و مولفه هايي است كه مي تواند پايان تاريخ در انديشه هاي اومانيستي را رقم زند.
پايان بخش برنامه مناظره ، پاسخ گويي به پرسش ها و شبهات دانشجويان در رابطه با موضوع مطروحه بود.