آیا اقدام اخیر دولت آمریکا، فقط مغایر روح توافقنامه ژنو است؟

واکنش ها به اقدام اخیر وزارت خزانه داری آمریکا در تحریم 19 چهره حقیقی و حقوقی ادامه دارد.

به گزارش رجانیوز، در حالی که سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه، معتقد است تحریم های اخیر تنها بر خلاف روح توافقنامه ژنو است با این حال بررسی بندهای توافقنامه و همچنین معاهدات بین المللی نشان می دهد که این تحریم ها برخلاف توافق هسته ای ژنو است .

در توافقنامه ژنو در سه بند درباره عدم تحریم های جدید علیه ایران آورده شده است:

- هیچ تحریم جدیدی از طرف شورای امنیت سازمان ملل بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران وضع نمی‌شود.

- هیچ تحریم جدید از طرف اتحادیه اروپا بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران وضع نمی‌شود.

- دولت آمریکا، با همکاری مستمر و ایفای نقش متناسب رئیس جمهور و کنگره، مانع اعمال تحریم‌های جدید علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواهد شد.

اما دولت آمریکا برخلاف تعهدی که 3 آذرماه در ژنو داده است با وضع تحریم های جدید عملا نه تنها روح توافق بلکه بندهای توافقنامه ژنو را نقض کرده است.

از سوی دیگر مقامات آمریکایی و برخی مقامات ایرانی معتقدند که تحریم های جدید آمریکا بندهای توافقنامه ژنو را نقض نمی کند چه آنکه این توافق از ابتدای ژانویه اجرایی می شود و زمانی که این توافقنامه اجرایی نشده هر دو طرف  توافقنامه می توانند خارج از بندهای درج شده، عمل کنند.

این در حالی است که در بخش دیگری از توافقنامه ژنو ، صراحتا آمده است:«ولین گام به لحاظ زمانی محدود و طول مدت آن شش ماه خواهد بود و در صورت توافق دو طرف قابل تمدید است، که در طول این مدت همه اطراف ماجرا تلاش خواهند کرد تا فضای سازنده برای انجام مذاکرات با حسن نیت، پابرجا باقی بماند.»

اقدام اخیر دولت آمریکا که برخلاف حسن نیت طرف مقابل تعبیر شده است نه تنها روح توافقنامه بلکه با استناد به بند مذکور متن توافقنامه را نیز نقض می کند.

علاوه بر این حسن نیّت ، اصلى حاکم بر حقوق قراردادها و حقوق بین‌الملل که در اخلاق ریشه دارد .

اصطلاح حسن نیت در حقوق به گونه‌هاى مختلف تعریف شده است: صداقت در نیت و عمل؛ فقدان اراده تقلب و کلاهبردارى و ایجاد ضرر براى طرف دیگر معامله؛ پایبندى به هدف معامله و داشتن رفتار درست و صادقانه در برابر تعهد؛ داشتن اعتقاد صادقانه به موضوعى نادرست؛ نداشتن رفتار مغایر با معیارها و ضوابط متداول در قراردادها . وجه مشترک این تعاریف، صداقت و راستى در قرارداد و ایفاى وظایف قراردادى به گونه‌اى صادقانه، منصفانه و معقول است. (1)

همچنین تحریم‌های جدید علیه 19 فرد حقیقی و حقوقی نقض صریح ماده 18 معاهده 1969 وین است .

موضوع ماده  18 عهدنامه وین "الزام به خود داری از لطمه زدن به هدف و منظور یک معاهده قبل از لازم الاجرا شدن آن" می باشد . در این ماده علاوه بر تاکید مورد فوق ، آمده است:

« یک کشور ملزم است از اقداماتی که به هدف و منظور یک معاهده لطمه وارد میکند خودداری ورزد، هرگاه:

الف. معاهده را به شرط تنفیذ، قبولی، یا تصویب امضاء نموده و یا اسناد تشکیل دهندة معاهده را مبادله کرده باشد؛ تا زمانی که قصدش را دایر بر عدم الحاق به معاهده تصریح نماید؛ یا

ب. رضایت خود را به التزام در قبال معاهده را تصریحاً موکول به لازم الاجرا شدن معاهده کرده باشد، مشروط بر اینکه لازم الاجرا شدن آن به طور نامعقول به تأخیر نیفتد.»

 معاهده وین در مورد حقوق معاهدات، عهد نامه ای ا‌ست که حقوق بین‌الملل عرفی در مورد معاهدات را بیان می‌کند.

این کنوانسیون به مدون‌سازی پایه‌های حقوق بین‌الملل معاصر می‌پردازد . بیشتر کشورها، چه آن‌ها که به این معاهده پیوسته باشند و چه دیگر کشورها، فضل تقدم آن را به عنوان «معاهده معاهدات» مورد تأیید قرار می‌دهند. کنوانسیون وین در سطح گسترده‌ای به یک راهنمای معتبر برای ایجاد و اجرای معاهدات تبدیل شده‌است.

علاوه بر این، حقوق بین الملل جهانی به قواعدی اشاره دارد که برای جامعه ملت­ها چنان اساسی و بنیادی هستند که برای همه کشورها بدون در نظر گرفتن اینکه به آنها رضایت داده‎اند یا خیر  الزام آورند .

اولین اصل بدیهی در حقوق بین الملل اصل وفای به عهد است. دولت آمریکا با تقض توافقنامه ژنو در واقع این اصل بدیهی در حقوق بین الملل را نیز نادیده گرفته است.

بنابر این تحریم های اخیر وزارت دارایی آمریکا مغایر دو بخش از توافنامه ژنو، مغایر اصل حسن نیت و اصل وفای به عهد و در نتیجه نقض حقوق بین الملل، مغایر با روح توافق ژنو مبنی بر کاهش و لغو تحریم ها و همچنین نقض صریح ماده 18 عهدنامه 1969 وین است .  

پی نوشت: 

1 - (رجوع کنید به سنَّهورى، ج 1، ص 626، 628؛ بلک، ذیل "Good faith"؛ فاروقى، ص 87؛ جعفرزاده و سیمائی صراف، ص 136ـ140، جعفرزاده و سیمائی صراف، ص140ـ141).4